90% doanh nghiệp sản xuất đã nhận ra tầm quan trọng của chuyển đổi số. Nhưng làm thế nào để vượt qua rào cản về chi phí, nhân lực và công nghệ? Khám phá các giải pháp thực tế, câu chuyện thành công và lộ trình chuyển đổi số chi tiết để đưa doanh nghiệp của bạn lên một tầm cao mới.
Chuyển đổi số là gì?
Chuyển đổi số (Digital Transformation) trong sản xuất là một cuộc cách mạng của kỉ nguyên khoa học công nghệ. Chuyển đổi số đang biến đổi sâu sắc các nhà máy, doanh nghiệp sản xuất, từ những dây chuyền sản xuất truyền thống trở thành những hệ thống thông minh, kết nối và tự động hóa cao.
Công nghệ số đang làm thay đổi căn bản cách thức các sản xuất hoạt động, từ thiết kế sản phẩm, lên kế hoạch sản xuất đến quản lý chuỗi cung ứng. Các công nghệ tiên tiến như: Điện toán đám mây (Cloud Computing), Trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence – AI), Internet vạn vật (Internet of Things – IoT) đang trang bị cho các nhà máy những công cụ mạnh mẽ để tối ưu hóa quy trình, nâng cao hiệu quả sản xuất và tạo ra các sản phẩm thông minh.
Chuyển đổi số thành công phụ thuộc vào việc doanh nghiệp sản xuất cân bằng và tối ưu hóa cả ba yếu tố: công nghệ, con người và quy trình
Quá trình chuyển đổi số trong sản xuất được chia thành ba giai đoạn chính, mỗi giai đoạn đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc tối ưu hóa quy trình sản xuất bằng công nghệ số:
- Số hóa dữ liệu: Quá trình chuyển đổi thông tin từ dạng truyền thống (giấy tờ) sang dạng điện tử (file điện tử, cơ sở dữ liệu) để bảo quản, chia sẻ và tận dụng hiệu quả hơn. Thông qua quá trình số hoá, doanh nghiệp có thể tiết kiệm không gian lưu trữ một lượng lớn dữ liệu và dễ dàng truy xuất khi cần thiết.
- Số hóa quy trình: Các doanh nghiệp tiến hành chuyển đổi các quy trình làm việc từ thủ công sang tự động bằng công nghệ số. Thay vì thực hiện các công việc thủ công, các quy trình sẽ được hỗ trợ bởi phần mềm và hệ thống thông tin, giúp giảm thiểu lỗi sai, vừa tăng tốc độ xử lý vừa đảm bảo tính minh bạch trong mọi hoạt động..
- Chuyển đổi số: Đây là giai đoạn cao nhất, khi công nghệ số được tích hợp sâu rộng vào mọi hoạt động của doanh nghiệp, từ thiết kế sản phẩm, lên kế hoạch sản xuất, quản lý chuỗi cung ứng đến tương tác với khách hàng. Ở thời điểm này, doanh nghiệp sẽ tận dụng sức mạnh của trí tuệ nhân tạo, Internet of Things và Big Data để cách mạng hóa quy trình sản xuất và kinh doanh.
Ví dụ điển hình:
- Công ty cổ phần Công nghệ cao và dịch vụ phần mềm FaceNet đã tích hợp sâu FCIM – phần mềm quản lý toàn trình vào mọi khâu của quy trình sản xuất, từ quản lý đơn hàng, lập kế hoạch sản xuất, theo dõi tiến độ sản xuất đến kiểm soát chất lượng sản phẩm. FaceNet đã biến nhà máy thành một tổ hợp công nghệ hiện đại, nơi mọi hoạt động đều được số hóa và tự động hóa, khẳng định vị thế tiên phong trong lĩnh vực ứng dụng công nghệ thông tin vào sản xuất.
Xem thêm: [Chuyển đổi số: Động lực mới cho sản xuất công nghiệp]
Thách thức khi doanh nghiệp sản xuất chuyển đổi số
Mặc dù các doanh nghiệp sản xuất chủ yếu ưu tiên chuyển đổi số, nhưng có khoảng 30%-40% đối tượng tham gian khảo thừa nhận quá trình này gặp nhiều khó khăn trở ngại, bao gồm chi phí và nguồn lao động, mở rộng quy mô các giải pháp công nghệ cũng như xu hướng hội tụ của công nghệ thông tin và công nghệ vận hành (IT/OT)…
Đây là những phát hiện chính của kết quả nghiên cứu tầm nhìn trong ngành sản xuất năm 2024 được Zebra Technologies Corporation công bố chiều ngày 22/8/2024. Nghiên cứu cũng đưa ra những xu hướng, ưu tiên ứng dụng công nghệ, tự động hóa vào sản xuất để các doanh nghiệp tối ưu hóa hiệu suất các nhà máy, nắm bắt những thay đổi của thị trường.
Nghiên cứu cho thấy trên toàn cầu, 61% doanh nghiệp sản xuất kỳ vọng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ thúc đẩy tăng trưởng vào năm 2029, tăng từ mức 41% của năm 2024.
Tại khu vực Châu Á- Thái Bình Dương, 68% doanh nghiệp sản xuất kỳ vọng AI sẽ thúc đẩy tăng trưởng vào năm 2029, tăng từ mức 46% của năm 2024.
Sự gia tăng trong ứng dụng AI, cùng với kết quả 92% đối tượng tham gia khảo sát trên toàn cầu và 87% ở khu vực Châu Á- Thái Bình Dương ưu tiên chuyển đổi số, thể hiện mong muốn của các doanh nghiệp sản xuất trong việc cải thiện quá trình quản lý dữ liệu, đồng thời triển khai các công nghệ mới nhằm nâng cao khả năng hiển thị giám sát và chất lượng trong suốt quá trình sản xuất.
Mặc dù chuyển đổi số là ưu tiên chiến lược của nhiều doanh nghiệp sản xuất, nhưng vẫn còn nhiều khó khăn cần vượt qua để tạo ra một nhà máy được kết nối hoàn toàn.
Khả năng hiển thị giám sát là yếu tố then chốt để tối ưu hóa hiệu quả, năng suất và chất lượng tại nhà máy, tuy nhiên vẫn còn một khoảng cách đáng kể. Theo đó, chỉ 16% lãnh đạo doanh nghiệp sản xuất toàn cầu cho biết có hệ thống giám sát công việc đang tiến hành theo thời gian thực trong toàn bộ quy trình sản xuất, trong khi đó với các doanh nghiệp sản xuất hàng đầu ở châu Á- Thái Bình Dương, con số này cao hơn (mức 25%).
Trong khi gần 6/10 doanh nghiệp sản xuất hàng đầu kỳ vọng sẽ tăng khả năng hiển thị giám sát trong toàn bộ quá trình sản xuất và toàn chuỗi cung ứng vào năm 2029, thì khoảng 1/3 nhà lãnh đạo doanh nghiệp cho biết sự thiếu nhất quán giữa IT và OT trong lựa chọn các dự án đầu tư là rào cản lớn nhất đối với chuyển đổi số.
Ngoài những trở ngại này, 86% các nhà lãnh đạo doanh nghiệp sản xuất toàn cầu và 82% ở khu vực Châu Á- Thái Bình Dương cho biết đang phải cố gắng để có thể theo kịp tốc độ đổi mới sáng tạo và tích hợp các thiết bị, cảm biến và công nghệ một cách an toàn trong toàn bộ cơ sở sản xuất và chuỗi cung ứng.
Theo ông Christanto Suryadarma, Phó Chủ tịch kinh doanh khu vực Đông Nam Á (SEA), Hàn Quốc và kênh phân phối tại châu Á- Thái Bình Dương, Nhật Bản trừ Trung Quốc (APJeC), Zebra Technologies, “các nhà sản xuất thường gặp khó khăn muốn sử dụng dữ liệu một cách hiệu quả. Vì vậy, họ cần áp dụng AI và các giải pháp công nghệ số để tạo ra một môi trường sản xuất linh hoạt, tối ưu, tự động hóa và tăng cường quy trình công việc, xây dựng nhà máy được kết nối, nơi công nghệ hỗ trợ con người ở quy mô lớn.
Xem thêm: [Chuyển đổi số trong sản xuất công nghiệp: Cẩm nang cần biết (cập nhật 2024)]
Ngành sản xuất của Việt Nam trong kỷ nguyên chuyển đổi số
Cũng theo kết quả nghiên cứu, các nhà sản xuất đang thay đổi chiến lược tăng trưởng bằng cách tích hợp và tăng cường sức mạnh cho lực lượng lao động với AI và các công nghệ khác để chuyển đổi hoạt động sản xuất cũng như xây dựng lực lượng lao động lành nghề trong 5 năm tới.
Có tới 73% nhà lãnh đạo doanh nghiệp sản xuất toàn cầu có kế hoạch đào tạo lại lao động để nâng cao kỹ năng sử dụng dữ liệu và công nghệ. Nguyên nhân do có 7/10 doanh nghiệp kỳ vọng sẽ nâng cao năng lực cho người lao động bằng công nghệ hỗ trợ di chuyển.
Các nhà lãnh đạo doanh nghiệp sản xuất cấp cao, trong lĩnh vực IT và OT cho rằng các mục tiêu về nguồn nhân lực sẽ không chỉ đơn thuần giúp cải thiện hiệu quả và năng suất của người lao động bằng công nghệ. 6/10 nhà lãnh đạo doanh nghiệp cho rằng ưu tiên hàng đầu là phát triển liên tục, đào tạo lại/nâng cao kỹ năng và phát triển lộ trình sự nghiệp để thu hút nhân tài trong tương lai.
Về triển khai công nghệ của các nhà lãnh đạo doanh nghiệp sản xuất, trong 5 năm tới, nhiều kế hoạch triển khai robot (65% trên toàn cầu, 72% ở khu vực), giám sát bằng hình ảnh, nhận dạng tần số vô tuyến (RFID) và máy quét mã vạch công nghiệp cố định…
Tại Việt Nam, ngành sản xuất đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, chiếm hơn 20% GDP của cả nước. Việt Nam đặt mục tiêu cho lĩnh vực sản xuất dự kiến đóng góp 30% vào tổng GDP. Mỗi năm, đóng góp của ngành này vào GDP sẽ tăng hơn 8,5% và năng suất lao động sẽ tăng 7,5%. Trong tổng mức tăng trưởng kinh tế, ngành sản xuất đóng vai trò rất quan trọng.
Bên cạnh đó, theo ông Christanto Suryadarma, đã và đang có nhiều nhà đầu tư nước ngoài FDI tới Việt Nam đầu tư. Năm 2023, ngành sản xuất đã thu hút 20 tỷ USD vốn đầu tư FDI, chiếm hơn 60% tổng vốn đầu tư FDI vào Việt Nam.
Điều này thể hiện tiềm năng phát triển của ngành sản xuất ở Việt Nam. Việt Nam cũng đã tạo ra một ngành sản xuất phát triển ổn định, bền vững như dệt may, da giày, điện tử, máy móc, chế biến thực phẩm… Việt Nam nổi lên như một tâm điểm sản xuất lớn ở khu vực châu Á, đặc biệt là sản xuất hàng điện tử và dệt may.
Theo chuyên gia, để đạt được những mục tiêu chuyển đổi số, các doanh nghiệp Việt Nam phải đáp ứng nhu cầu đào tạo lại và trang bị kỹ năng mới cho lực lượng lao động của mình để duy trì tính cạnh tranh. Áp dụng AI và các công nghệ tiên tiến là rất quan trọng để nâng cao năng suất, cải thiện chất lượng cũng như tinh giản hoạt động.
Ông Christanto Suryadarma cho rằng trong số các trụ cột tạo ra lợi thế của nền kinh tế, chuyển đổi số các ngành sản xuất, triển khai các công nghệ sản xuất thông minh, hiện đại hóa, tự động hóa sản xuất là một trong những trụ cột quan trọng.
Hiện nay, nhiều ngành sản xuất của Việt Nam đang tăng tốc chuyển đổi số, ứng dụng các công nghệ mới hiện đại, tối ưu hóa hoạt động sản xuất ở các quy mô khác nhau. Khi các nhà sản xuất muốn triển khai chuyển đổi số, không nhất thiết phải là các dự án hàng triệu USD. “Mục tiêu đặt ra có thể tham vọng nhưng hãy bắt đầu từ quy mô nhỏ để dễ triển khai”, chuyên gia này khuyến nghị.
Kết luận
Chuyển đổi số đang tạo ra một cuộc cách mạng trong ngành sản xuất, mang đến cơ hội lớn để nâng cao hiệu quả, cạnh tranh và mở rộng thị trường. Để thành công, các doanh nghiệp cần có một chiến lược chuyển đổi số rõ ràng, đầu tư vào công nghệ và đào tạo nhân lực, đồng thời xây dựng một văn hóa đổi mới.
Việt Nam với tiềm năng lớn và sự hỗ trợ của chính phủ đang tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp sản xuất chuyển đổi số. Bằng cách tận dụng các công nghệ như trí tuệ nhân tạo, Internet vạn vật và dữ liệu lớn, các doanh nghiệp sản xuất Việt Nam có thể tạo ra những sản phẩm và dịch vụ thông minh, cá nhân hóa, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng. Việc đầu tư vào nguồn nhân lực và xây dựng một môi trường làm việc sáng tạo là yếu tố quan trọng để đảm bảo sự thành công của quá trình chuyển đổi số.
Xem thêm: [Mục Tiêu Kép Trong Chuyển Đổi Số: Hiệu Suất và Tăng Trưởng]
